Autor dokonuje analizy udziału czynnika społecznego w formie ławników w kombinacji składu sądu w polskim procesie karnym. Udział czynnika społecznego w składach orzekających w sprawach karnych został ukazany w szerszej niż tylko karnoprocesowej perspektywie normatywnej.

Wywody stricte karnoprocesowe zostały uzupełnione rozważaniami natury historycznoprawnej, ustrojowej i aksjologicznej. Analizie poddano ewolucję regulacji karnoprocesowej poświęconej udziałowi czynnika społecznego w orzekaniu, począwszy od regulacji obowiązującej w okresie II Rzeczypospolitej, poprzez ustawodawstwo doby PRL, na zmianach posiadających miejsce już pod rządami kpk z 1997 r.

kończąc. Odrębne rozważania poświęcono kwestiom ustrojowym, dotyczącym statusu, a także sposobu powoływania ławników, jak dodatkowo ich pozycji prawnej. Analizie poddano także udział ławników w poszczególnych składach orzekających w procesie karnym.

Główna teza rozprawy sprowadza się do konstatacji, że pożądany sposób kompilacji składu sądu w procesie karnym winien osiągalnie szeroko uwzględniać zasadę kolegialności, a także zasadę udziału czynnika społecznego w orzekaniu.

W kontekście powyższego kolegialność działania sądu w procesie karnym należy uznać za formę bardziej demokratyczną od działania jednoosobowego. Ponadto kolegialność w obszerniejszym stopniu gwarantuje wszechstronną ocenę sprawy, jak ponadto szczególnie podwyższa autorytet i przekonywalność wydawanych decyzji, zwiększa ona niezawisłość organu sądowego, urealnia instytucję zdania odrębnego czy również narady sędziowskiej, jak również sprzyja zniwelowaniu wpływu na treść decyzji cech indywidualnych sędziego, stanowiących przejaw jego wrażliwości, uczuciowości, uprzedzeń, poglądów społecznych, politycznych czy religijnych.

Udział czynnika społecznego w orzekaniu w sprawach karnych zespala się z kolei ze wzbogaceniem organu orzekającego o cenne doświadczenie życiowe sędziów niezawodowych, poszerzeniem perspektywy oceny faktyczno-prawnej sprawy, zwiększeniem akceptowalności społecznej wydawanych rozstrzygnięć, wzmocnieniem kontroli społecznej nad aparatem sędziów zawodowych.