Powieść w planach Wiktora Hugo miała być panoramicznym obrazem całego społeczeństwa francuskiego XIX wieku i wykładnią poglądów autora na kwestie porządku społecznego, walki z nędzą i wykluczeniem. Na kartach Nędzników, poprzez główne wątki fabularne, a także liczne dygresje, Hugo demonstruje swój program, oparty na wierze w możliwość pozytywnej przemiany każdego człowieka i w ciągły, obejmujący wszystkie dziedziny życia postęp. Praca nad tym epickim dziełem trwała blisko dwadzieścia lat. Powieść Nędznicy łączy części powieści realistycznej z silnymi elementami romantycznymi.